دکتر ابراهیم فیاض

فقه و حکمت در مکتب اصفهان

 سیزدهمین پیش همایش مکتب اصفهان با عنوان «بررسی اندیشه های فقهی-حدیثی در مکتب حکمی-هنری اصفهان» روز دوشنبه ششم آذرماه در سالن شهید بهشتی دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی فرهنگستان هنر، در ابتدا دکتر رضا اکبری-رئیس مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق(ع) ضمن خوشامد گویی به حضار ، کمبود چنین همایش هایی را در عرصه فرهنگ و هنر محسوس خواند و از فرهنگستان هنر برای برپایی آن تشکر کرد.
در ادامه دکتر نامور مطلق، دبیر فرهنگستان هنر، ضمن تشکر از مسئولان دانشگاه امام صادق(ع)، این دانشگاه را دانشگاهی دو وجهی خواند و گفت: «دانشگاه امام صادق، دانشگاهی است که علاوه بر دانش از گوهر تجربه نیز سود می برد. این دانشگاه برای برگزاری این همایش کمک های بسیاری به ما کرد.
دکترنامور مطلق در ادامه، از موافقت وزارت فرهنگ و ارشاد برای ایجاد رشته ای با عنوان «هنر فقهی» خبر داد و گفت: «آینده هنر به این تعامل نیاز دارد. اگر نتوانیم بین فقه، هنر و حکمت تعامل برقرار کنیم به بن بست خواهیم رسید.»
در ادامه این گردهمایی که با استقبال خوب دانشجویان دانشگاه امام صادق همراه بود، حجت الاسلام سید حسین سادات مصطفوی چکیده ای از مقاله خود با عنوان «عشق و رابطه آن با جمال» را برای حضار تشریح کرد و پس از او دکتر احمد پاکتچی به ایراد سخنرانی پیرامون« فقه در عصر صفوی» پرداخت. پاکتچی در ابتدای سخنرانی خود، نقش فقهای آن دوره را، نقشی برجسته و شاخص دانست و به ارائه نمونه هایی پرداخت که در  آن هنر عصر صفوی به خدمت فقه در آمده بود تا به بیانی شیواتر دست یابد. او عمده دلیل تمایز فقهای عصر صفوی با فقهای قبل و بعد از این دوره را در شکوفایی هنری وسپس در بازنگری دانست که فقها در بسیاری از احکام داشته اند. او به علامه فیض کاشانی و مقدس اردبیلی اشاره کرد و مسئله کراهت نقش و نگار در لباس، فرش و فضای پیرامون نمازگزار را از نظر فقهای آن دوره بررسی کرد.
دکتر ابراهیم فیاض سومین سخنران سیزدهمین پیش همایش مکتب اصفهان بود.او سخنرانی خود با عنوان «اصالت وجود و معماری اصفهان» را با مقایسه معماری دوره سلجوقی و صفوی آغاز کرد و گفت: «معماری صفوی، معماری خاصی است که از دوره سلجوقی آغاز می شود و در مسجد امام اصفهان در عصر صفوی به اوج می رسد.»
او به سقف های گنبدی شکل و به طور کلی استفاده فراوان از گردی ها و نیم دایره ها در معماری مکتب اصفهان اشاره کرد و آن را نشانه ای از فلسفه آن دوره دانست که از یک کثرت به وحدت می رسد.
وی گفت: «خطوط تیز و شکسته در معماری دوره هخامنش جای خود را به دایره ها و منحنی ها در عصر صفوی می دهد. در واقع جای گزینی اصالت وجود به جای اصالت ماهیت.»
او معماری اصالت وجود را معماری دانست که در آن پارادوکس شهر و آرامش از بین می رود و رنگ به اصالت وجود می رسد. فیاض معماری مکتب اصفهان را صاحب سه دستاورد خواند: «اول به دنبال فضاسازی و جغرافیا سازی است. یعنی در واقع ظرفی می سازد که در آن تاریخ رخ دهد. دوم زمان سازی است. و در مرحله سوم فرهنگ سازی می کند. با این سه دستاورد است که هنر به وجود می آید و معرفت در پی آن شکل می گیرد.»
«مفهوم و مصداق غنا، درآمدی بر شناخت عرف در مباحث موضوع شناختی فلسفه شیعه» عنوان مقاله دکتر سعید مهدوی کنی، آخرین سخنران این مراسم بود.
او به بحث لغوی و عرفی در دوره صفوی پیرامون غنا پرداخت و توضیح داد در این دوره فقها نگاه تازه ای نسبت به عرف پیدا کردند. او گفت: «اگر نگوییم به تعبیری «فقه عرفی» در این دوره شکل گرفت، باید بگوییم در این دوره به یکی دیگر از پایه های فقهی یعنی عرف توجه شد.»
سیزدهمین پیش همایش مکتب اصفهان در حالی به کار خود پایان داد که نشست بعدی کار خود را در اردبیل ادامه خواهد داد.
منبع: سایت فرهنگستان هنر